Hiểm họa tiềm tàng của hút thuốc điện tử: 5 ca tử vong, hàng trăm ca bệnh hô hấp lạ ở Mỹ

Khương An

Các cơ quan chức trách y tế tỉnh bang và liên bang ở Canada đang theo dõi sát sao khi ngày càng có nhiều báo cáo ở Mỹ về các trường hợp bệnh đường hô hấp ở hàng trăm người, chủ yếu là thanh thiếu niên, có thể có liên hệ với hút thuốc điện tử (vaping).

Hàng trăm ca bệnh lạ ở Mỹ

Từ đầu năm 2019 tới nay đã có ít nhất 450 ca, trong đó có 5 ca tử vong, được xác định ở Mỹ và nhiều người cho biết họ đã hút thuốc điện tử chất THC, hóa chất tạo nên độ phê trong cần sa.

Trường hợp tử vong mới nhất là một người đàn ông 55 tuổi ở California; người này đã có sẵn một số chứng bệnh. Ca chết đầu tiên xảy ra hồi tháng 7 ở Oregon và sau đó có những ca tử vong ở Illinois, Indiana và Minnesota.

Giới chức trách ở Mỹ đã kêu gọi người dân ngừng hút thuốc điện tử cho tới khi họ có thể tìm ra nguyên nhân của các chứng bệnh bí hiểm. Không có thiết bị, chất lỏng hay thành phần thuốc điện tử nào đã được xem là có liên hệ với những ca bệnh đó.

Các triệu chứng bao gồm hụt hơi, mệt mỏi, đau ngực và ói mửa. Giới bác sĩ nói rằng các ca bệnh đó giống như chấn thương hít vào, khi cơ thể dường như phản ứng với một chất ăn da mà người ta hít vào.

Trung tâm Phòng chống Bệnh (CDC) của Mỹ nói họ không biết liệu bệnh này là mới hay chỉ mới được công nhận.

Một trong những trọng tâm của cuộc điều tra ở Mỹ về những bệnh này là sự hiện diện của Vitamin E acetate trong các mẫu sản phẩm thuốc điện tử có chứa cần sa, theo một tuyên bố hôm 5/9/2019 của Bộ Y tế tiểu bang New York. Ít nhất một sản phẩm thuốc điện tử chứa Vitamin E đã được phát hiện có liên hệ tới mỗi trong 34 nạn nhân ở New York hiện đang bị các bệnh phổi có liên quan tới hút thuốc điện tử. Vitamin E không được phát hiện trong các sản phẩm thuốc điện tử có chứa nicotine.

Tuyên bố trên cảnh báo rằng vitamin E, một chất bổ trợ dinh dưỡng nổi tiếng không nguy hiểm khi dùng như một vitamin, có thể có hại khi được hít vào; tuyên bố cũng cho biết mối liên hệ đó đang được điều tra.

Nhiều bệnh nhân lên tiếng cảnh báo

Trong hàng trăm ca bệnh phổi được trình báo tại Mỹ, có nhiều ca tương tự trường hợp của thanh niên Adam Hergenreder, với tình trạng phổi dường như có liên hệ với thuốc điện tử.

“Phổi của tôi giống như bị cả chục ký đè nát,” Hergenreder nói. “Tôi 18 tuổi và phổi của tôi cứ như của người 70 tuổi.” 

Anh nói anh hút thuốc điện tử rất nhiều, và cho thêm dầu THC.

Giới chức trách vẫn chưa biết nguyên nhân chính xác gây nên các bệnh đó, nhưng một số phụ huynh đã tiến hành cuộc chiến chống hút thuốc điện tử. “Những hình ảnh này là bằng chứng,” bà Polly, mẹ của Hergenreder, nói. “Bằng chứng về tác hại của hút thuốc điện tử đối với phổi.”

“Chúng tôi vẫn đang tìm câu trả lời, chúng tôi thực sự không biết điều gì có thể khiến những người này bị bệnh, nhưng chúng tôi biết chắc rằng có những nguy hại đã được biết có liên quan tới việc dùng thuốc điện tử. Chúng ta đang nói về nicotine, về cần sa và đôi khi có nồng độ rất cao. Những rủi ro đó đã được biết rõ.”

Hôm 5/9/2019, Bộ Y tế Canada một lần nữa lời cảnh báo đề nghị những người Canada dùng các sản phẩm hút thuốc điện tử nên cảnh giác về các triệu chứng bệnh, và đi khám bệnh ngay nếu họ cảm thấy lo ngại về sức khỏe của mình.

Cảnh báo này cũng nhắc giới hành nghề chăm sóc y tế hỏi bệnh nhân của mình về các thói quen hút thuốc điện tử nếu bệnh nhân bị hụt hơi, thở gấp, đau ngực, hoặc bất cứ triệu chứng nào khác có liên quan tới các vấn đề hô hấp.

“Hút thuốc điện tử không phải không có rủi ro, và các ảnh hưởng dài hạn khả dĩ của hút thuốc điện tử hiện vẫn chưa được biết rõ,” cảnh báo đó viết. “Những người không hút thuốc, người có thai và người trẻ tuổi không nên hút thuốc điện tử.”

Sự khác biệt giữa thuốc điện tử và thuốc lá là thuốc điện tử hâm nóng nicotine lỏng, thay vì đốt thuốc. Hút thuốc điện tử là hành động hít vào rồi nhả ra son khí (aerosol) được tạo ra khi hâm nóng nicotine lỏng.

Cơ quan Y tế Công cộng Canada đã yêu cầu giới chức tỉnh bang báo cáo bất cứ sự cố khả dĩ nào của bệnh hô hấp có liên quan tới hút thuốc điện tử.

Alberta đã bắt đầu có quy định trong đạo luật y tế bắt buộc giới chuyên viên y tế ở tỉnh bang này báo cáo những ca khả nghi.

Bác sĩ Deena Hinshaw, người đứng đầu ngành y tế của Alberta, nói rằng trước tình hình những ca bệnh ở Mỹ, bà đang nhấn mạnh lại thông điệp rằng hút thuốc điện tử có rủi ro.

“Hút thuốc điện tử là một công nghệ tương đối mới mà chúng ta không biết tất cả những tác động khả dĩ tới sức khỏe có thể là gì và với những diễn biến gần đây ở Mỹ chúng tôi hẳn nhiên có thêm thông điệp nhắc nhở mọi người rằng việc hút thuốc điện tử không phải là không có rủi ro,” bà nói.

“Người trẻ tuổi, phụ nữ có thai và những người không dùng các sản phẩm thuốc lá không nên hút thuốc điện tử và bất kỳ sản phẩm thuốc điện tử nào mua lậu hoặc nếu người ta điều chỉnh các thiết bị hút thuốc điện tử, những việc đó có thể tăng rủi ro.”

Ở Ontario, Bộ trưởng y tế Christine Elliott đang cân nhắc mời các chuyên gia tham gia tọa đàm để tìm hiểu về tình hình đang diễn ra và tìm các giải pháp khả dĩ.

“Chúng tôi xem xét vấn đề này rất nghiêm túc,” Bộ trưởng Elliott nói trong một cuộc phỏng vấn. “Đây là một tình hình dường như ngày càng tăng, chứ không thuyên giảm… Chúng tôi đang nghiên cứu tình hình ở Ontario và những gì có thể và nên làm.”

Hút thuốc điện tử gần đây cũng là một chủ đề mới được đưa vào chương trình giáo dục sức khỏe và thể chất cho học sinh tiểu học ở Ontario. Các rủi ro được tìm hiểu trong chương trình học của Lớp 4 về việc sử dụng chất kích thích và các chứng nghiện, nhưng nó cũng được nêu trong chương trình học bắt đầu ở Lớp 1 như một ví dụ về những hành vi có thể có hại cho sức khỏe của một người.

Người đứng đầu ngành y tế của Nova Scotia nói ông đang gởi email tới các chuyên gia hô hấp và các khoa chăm sóc hồi sức tại các bệnh viện ở Nova Scotia để tìm hiểu xem có ca bệnh nào tương tự như đang xảy ra ở Mỹ hay không.

Bộ y tế British Columbia cho biết đang soạn thảo cách ứng phó với vấn đề này, trong đó có việc cung cấp thông tin và truyền bá kiến thức trong chiến lược giảm số thanh thiếu niên hút thuốc điện tử tại tỉnh bang.

Hút thuốc điện tử ban đầu được quảng cáo chủ yếu với người thành niên hút thuốc, giúp cho họ có phương án an toàn hơn so với thuốc lá và cho là có thể giúp họ bỏ hút thuốc.

“Chúng tôi biết rằng thuốc điện tử có thể là một phương án cho người thành niên lớn tuổi hơn muốn bỏ hút thuốc, nhưng thực sự không có dấu hiệu nào ủng hộ điều đó ở người trẻ tuổi,” bác sĩ Chadi nói.

Các cuộc khảo sát cho thấy tỷ lệ hút thuốc điện tử ở trẻ em và thanh thiếu niên đang tăng mạnh. Tỷ lệ sử dụng thuốc điện tử của thanh thiếu niên ở Canada đã tăng 74-75% trong một năm.

“Đó là một xu hướng mới đang thay đổi cục diện sử dụng chất kích thích ở thanh thiếu niên,” bác sĩ Chadi nói. “Chúng ta cần cẩn trọng, chúng ta cần bảo đảm rằng chúng ta không lâm vào tình cảnh mà một thế hệ thanh niên mới đang dùng nicotine khi chúng ta thật sự đang có nhiều tiến bộ trong việc giảm hút thuốc, nên tôi nghĩ đây thực sự là một vấn đề.”

Các công ty tăng độ hấp dẫn bằng cách cho thêm các chất lỏng có hương vị vào thiết bị hút điện tử, như các hương vị được trẻ em thích như “Froot Loops” và bubble gum (kẹo cao su có thể thổi thành bong bóng), mà có thể khiến người tiêu dùng nhỏ tuổi dùng nicotine lần đầu tiên, dẫn tới việc nghiện ngập.

Chính vì vậy Hội Nhi khoa Canada đang kêu gọi cấm các sản phẩm có hương vị ở Canada, tương tự như lệnh cấm mới ban hành tuần rồi ở Michigan.

“Giới bác sĩ nhi khoa đang ngày càng nhận thức rõ về thực tế có hàng trăm hóa chất có hại trong các son khí (aerosol) của những sản phẩm này,” bác sĩ Chadi nói. Những hóa chất này “không phải là những thứ chúng ta muốn có trong phổi của người trẻ tuổi”.

Hội Ung thư Canada cũng muốn có quy định chỉ bán thuốc điện tử cho người 21 tuổi trở lên, và đang kêu gọi liên bang và các chính quyền tỉnh bang có những cảnh báo mạnh mẽ hơn.

“(Hút thuốc điện tử) hấp dẫn đối với trẻ em, và hiện nay ở Canada … không bị quản lý nhà nước, có hàng ngàn hương vị và điều đó không thể chấp nhận được,” Rob Cunnigham, nhà phân tích chính sách cao cấp ở Hội Ung thư Canada nói. “Hiện nay các cảnh báo trên các sản phẩm hút thuốc điện tử và bao bì là chưa đủ mức. Chính quyền các cấp cần làm tốt hơn về truyền đạt thông điệp cho người dân Canadan.”

Hiệp hội Hút thuốc Điện tử Mỹ từng nói rằng “các loại thuốc điện tử lậu … THC hoặc các ma túy lậu khác là nguyên nhân gây nên các bệnh này, chứ không phải các sản phẩm hút thuốc điện tử nicotine”.

Đài CTV News liên hệ xin bình luận của Hiệp hội Hút thuốc Điện tử Canada, nhưng không được phúc đáp.

Tổng hợp từ The Associated Press, The Canadian Press, CBC, CTV.

© Bản tiếng Việt của Canada Info.