Vụ 39 người chết trong xe tải ở Essex: Nhiều gia đình người Việt lo sợ cho người thân mất tích

Thân nhân ở tỉnh Nghệ An, nơi được cho là quê của 35 trong 39 người chết trên xe tải đông lạnh ở Anh, ngóng chờ tin xấu nhất. 

Hannah Ellis-Petersen và Lam Le ở Nghệ An

Phạm Vũ Lửa Hạ dịch

Lần cuối ông Le Minh Tuan nói chuyện với con trai Le Van Ha là qua một cuộc điện thoại ngắn ngủi. “Con đã đến được Pháp,” Ha báo với cha hôm thứ Hai [21/10/2019], “và con sắp lên xe sang Anh.”

Đó là một hành trình dài cho Ha từ khi anh rời Yen Hoi, cộng đồng làm nông nhỏ của anh ở tỉnh Nghệ An, Việt Nam, hồi tháng 7, để tìm cơ hội đổi đời. Trước tin anh bay tới Tp. Hồ Chí Minh, rồi sang Malaysia, rồi Thổ Nhĩ Kỳ, rồi Hy Lạp và cuối cùng đến Pháp.

Nhưng dường như Ha không đến được Vương quốc Anh, điểm đến cuối cùng của anh. Thanh niên 30 tuổi này có thể nằm trong số 39 người bị phát hiện chết trong thùng sau của một chiếc xe tải ở Essex lúc rạng sáng thứ Tư [23/10/2019], nhiều người trong số họ đã bắt đầu hành trình cách đó 6 ngàn dặm ở những cộng đồng làm nông nghèo của Việt Nam. Thủ tướng Việt Nam đã ra lệnh mở cuộc điều tra về nạn buôn người.

Tại nhà của gia đình Ha, nơi những tấm ảnh đám cưới khổ lớn của hai vợ chồng anh treo đầy tường, ông Tuan, 57 tuổi, bày tỏ nỗi đau xót vì mất con. “Ha chỉ muốn kiếm tiền chăm lo cho gia đình nó,” ông nói. “Nó là người tốt, chẳng bao giờ khiến ai buồn lòng.”

Ha có hai con trai, ba tháng tuổi và năm tuổi. Ha quyết định sang Châu Âu sau khi mất việc trong ngành công an và nghe nói về những người bạn ở nước ngoài đang khấm khá. Chuyến đi phi pháp này không hề rẻ nhưng gia đình và bạn bè chung sức giúp, và Ha mượn nhiều khoản lớn, để gom được 700 triệu đồng (23.500 bảng Anh) cần để trả cho bọn chuyển lậu người.

Giới chức trách Vương quốc Anh và Việt Nam chưa xác nhận danh tánh của bất cứ thi thể nào trong chiếc xe tải đó, nhưng Ha nằm trong số bốn người từ xã được biết là đã lên chiếc xe tải ở Pháp. Công an đã hai lần đến gặp bố mẹ của Ha để lấy mẫu DNA.

Ông Tuan nói ông không biết Ha đã đi bằng cách nào, nhưng mỗi khi đến một nước mới anh đều gọi về nhà. “Tôi không biết Ha đã dự định làm gì khi nó đến Anh,” ông Tuan nói.

Cha Antôn Đặng Hữu Nam, một linh mục địa phương đã và đang giúp đỡ các gia đình nạn nhân, đã chủ trì lễ cầu nguyện vào tối thứ Bảy [26/10/2019] tại nhà thờ của mình. Ông nói 35 trong số 39 người chết là từ tỉnh Nghệ An: 25 từ huyện Yên Thành của ông, hai người từ huyện Diễn Châu lân cận và hai người từ thành phố Vinh; sáu nạn nhân khác từ [tỉnh] Hà Tĩnh.

“Trong số những người chết trong xe tải … theo các nguồn tin tôi được biết, phần lớn trong số họ đi qua ngõ Trung Quốc, nơi họ lấy hộ chiếu giả,” cha Nam nói. “Các gia đình thường trả khoảng 1 tỷ đồng để đến được Anh Quốc.”

Cha Nam nói ông đã được thông báo rằng một số trong những gia đình của những người đã chết trong xe tải sau đó đã được bọn chuyển lậu người trả lại tiền.

“Tình hình kinh tế, các vấn đề môi trường, giá trị của cuộc sống, an sinh xã hội kém, giáo dục, văn hóa, các xâm phạm nhân quyền – tất cả những vấn đề đó khiến người Việt không muốn ở lại Việt Nam,” cha Nam nói. “Họ biết là nguy hiểm nhưng họ cảm thấy họ phải đánh cược để đổi đời .”

Gần đó, tại nhà của Nguyen Dinh Tu, một người khác nghi là nằm trong số các nạn nhân, gia đình đã lập bàn thờ trên một cái bàn nhỏ, phủ khăn bàn màu đỏ sáng bóng và có ảnh của anh cùng với hoa quả cúng.

Mẹ của Tu, bà, Nguyen Dinh Sat, nằm trên tấm chiếu trước bàn thờ, thổn thức. “Con có thương bố mẹ không, con có thấy mẹ không?” Bà Sat khóc to, tuyệt vọng với tay đến ảnh con. “Con nói là con sẽ đem tiền về nhà chăm lo cho bố mẹ.” Bà sụp người dàn dụa nước mắt, van nài “con ơi, con ơi”. Cạnh bà,  chị/em gái và dì của Tu cũng ngồi khóc. Vợ của Tu, Hoang Thi Thong, vẫn còn ở trong bệnh viện với con trai năm tuổi bị viêm phổi.

Gia đình nói Tu – anh còn có con gái một tuổi – đã đi nước ngoài hồi tháng 3 để giúp gia đình; gia đình anh đã nợ 700 triệu đồng do xây nhà và trả tiền chữa bệnh cho mấy đứa con bị bệnh.

“Ở đây không có việc làm và không có tương lai,” chị/em gái của Tu, Nguyen Thi Tan, nói. Ngôi nhà, dù mới xây, hầu như chẳng có đồ đạc gì, chỉ vài cái ghế gỗ trong phòng khách. Tu đã chọn đi Romania trước tiên vì hành trình sang Vương quốc Anh khét tiếng là nguy hiểm hơn và tốn kém hơn. Gia đình anh nói Tu đã trả bọn chuyển người lậu 300 triệu đồng để đến Romania.

Tuy nhiên, sau khi ở Romania mấy tháng mà không kiếm được bao nhiêu tiền, Tu quyết định đi sang Vương quốc Anh, nơi bố vợ anh hiện đang sinh sống, trả bọn chuyển người lậu thêm 350 triệu đồng nữa. Gia đình chưa được xác nhận chính thức là Tu nằm trong số những người chết, nhưng những mối liên lạc ở London đã nói với gia đình rằng chắc chắn đến 90% căn cứ theo những ngày đi của anh và khi họ mất liên lạc với anh.

Tại huyện Diễn Châu lân cận thuộc tỉnh Nghệ An, nơi nhiều người ra đi để thực hiện hành trình phi pháp đến Châu Âu, một gia đình khác nói họ trong tình trạng lo âu dăng dẳng vì họ đã mất liên lạc với con trai của họ gần đây đã đi Anh bất hợp pháp. “Chúng tôi cứ hy vọng rằng nó chỉ bị bắt, vì vậy chúng tôi chưa nghe tin từ nó,” một người bà con nói.

Tại một quán cà phê ở Diễn Châu, một người hàng xóm địa phương xin giấu tên nói: “Ở đây người ta đi nước ngoài bất hợp pháp để kiếm việc làm là chuyện bình thường, họ đi kiếm sống nhưng phải chấp nhận hậu quả.”

Ông nói thêm: “Không ai có lựa chọn đi hợp pháp nên người ta phải chọn: đường đi càng rủi ro, càng ít tốn tiền. Những người đi Anh thường là những người đổi đời nhanh nhưng phải vay rất nhiều tiền. Sau vụ này, có lẽ sẽ ít người đi Anh hơn nhưng thay vì vậy họ đi nơi khác.

Nguồn: The Guardian, 27/10/2019.

© Bản tiếng Việt của Canada Info.