Vaccine COVID-19 và bản mặt Justin Trudeau

Phạm Vũ Lửa Hạ

Khi nhậm chức lần đầu năm 2015, Justin Trudeau tuyên bố “Canada is back!” – Hỡi huynh đệ tứ hải, Gia Nã Đại tái xuất đây.

Trudeau đổi tên Bộ Ngoại giao là Bộ Các vấn đề Toàn cầu (Ministry of Global Affairs). Trudeau hớn hở, huênh hoang mang các giá trị cấp tiến (progressive) đi rao khắp địa cầu.

Rồi khi cõi phương nam do Trump trị vì, Trudeau càng hợm hĩnh bỉ bôi cái gọi là ‘Mỹ quốc trên hết’ (America First), và mắng luôn các đảng đối lập là ‘un-Canadian’ (phản [tinh thần/tính cách] Gia Nã Đại) khi họ đòi ‘prodigal son’ (đứa con hoang đàng) bớt vác tù và hàng tổng, mà dành sức lo cho dân cho nước.

Rồi Cô Vy tới.

Và vaccine khiến Trudeau lòi bộ mặt ‘un-Canadian’, y chang định nghĩa của chính Trudeau.

un-Canadian: Tập 1

Trong khi Hoa Kỳ thời Trump rút khỏi WHO, và không tham gia COVAX – chương trình chia sẻ vaccine của WHO – Trudeau vẫn ủng hộ WHO và đóng góp COVAX (việc này thì đáng khen).

Nhưng quả lừa của Trung Quốc là đòn đau đầu tiên cho Trudeau trong vụ vaccine. Có bệnh thì vái tứ phương nên ban đầu, dù vẫn đang căng thẳng ngoại giao sau khi giám đốc tài chính Mạnh Vãn Chu của Huawei bị bắt, Trudeau duyệt cho một hãng Trung Quốc hợp tác với một đại học ở Halifax làm thử nghiệm vaccine tại Canada. Nào ngờ, Trung Quốc lật lọng – hải quan Trung Quốc không cho cấp phép gởi mẫu sang Canada để thử nghiệm.

Tuy hơi trễ so với các nước G7, Trudeau chạy ngược chạy xuôi, và ký được hợp đồng với 7 hãng dược khác nhau để được quyền mua vaccine. Mà được quyền mua nhiều lắm (74 triệu liều từ Pfizer, 44 triệu từ Moderna, 22 triệu từ AstraZeneca, 38 triệu từ Johnson & Johnson, Novavax 76 triệu …). Theo số liệu hợp đồng mua vaccine do Nikkei và Financial Times tổng hợp, Canada dẫn đầu về ‘đầu cơ tích trữ’ vaccine, với số liều vaccine có thể tiêm bình quân đầu người lên tới 5. 

Nhưng đó là chỉ con số ‘được hứa’ sẽ bán cho Canada. Thực tế thì cay đắng cho Trudeau lắm.

Hai loại đầu tiên được Canada duyệt (Pfizer và Moderna) thì nguồn cung nhỏ giọt, lại mấy lần cho leo cây hồi đầu năm nay; tới nỗi khi có thêm đợt giao hàng vài chục ngàn tới trăm ngàn liều là mừng húm, họp báo ì xèo.

Ban đầu, tưởng rủng rỉnh vaccine, Trudeau cũng còn vênh váo, chưa san sẻ vaccine (sẽ) mua quá dư với COVAX, để thư thư chích ngừa hết cho dân Gia Nã Đại đã. Rồi khi thiếu trước hụt sau, Trudeau đành chịu nhục, bị chửi xéo cả trong lẫn ngoài nước khi Canada là nước giàu duy nhất có tên trong danh sách nhận vaccine của COVAX (chương trình chủ yếu giúp các nước nghèo).

Tính tới ngày 1/3/2021, theo số liệu của trang Our World in Data (thuộc Đại học Oxford), Canada xếp thứ 40 thế giới về tỷ lệ tiêm chủng COVID-19 bình quân đầu người. Canada có 5.18 trên 100 dân đã được tiêm ít nhất một liều vaccine, trong khi Mỹ đã được gần 1/4 dân số (23.23) và Vương quốc Anh hơn 30% (31.07). Nên nhớ rằng Canada là một trong những nước đầu tiên duyệt vaccine Pfizer, và bắt đầu chiến dịch tiêm chủng trước Mỹ.

Dù ông 45 bị bỉ bôi vì chủ trương America First, còn ông 46 đã quyết định đưa Mỹ trở lại với WHO và tham gia COVAX, nói gì thì nói, với tư cách một quốc gia, Hoa Kỳ đã khôn ngoan lo đủ vaccine do dân mình trước đã, rồi giúp người dưng sau.

Thử ngẫm coi. Một người làm như dư dả, hứa làm từ thiện, góp chút tiền cho quỹ chung, nhưng rồi quay lại bòn rút từ quỹ đó. Một người không hứa gì trước, lo thủ thân trước, khi bình thân rồi mới giúp người khác. Ai hơn ai?

un-Canadian: Tập 2

Vaccine thứ ba được duyệt (AstraZeneca-Oxford) thì phần lớn nhờ cậy Serum Institute của Ấn Độ, hãng sản xuất vaccine lớn nhất thế giới. (Serum Institute sản xuất vaccine của AstraZeneca với thương hiệu COVISHIELD.)

Chính phủ Ấn Độ lâu nay không ưa Trudeau cho lắm, nhất là sau chuyến công du Ấn Độ đầy tai tiếng của Trudeau hồi đầu năm 2018 (ngoài chuyện mặc trang phục Ấn lố bịch, còn có buổi chiêu đãi có mời một số phần tử phiến quân người Sikh tham dự). Gần đây Ấn Độ phản đối Trudeau lên tiếng ủng hộ cuộc biểu tình của nông dân Ấn.

Mới đây, sóng ngầm Ấn Độ cũng gây xáo trộn trong nội bộ đảng Tự do của Trudeau. Một dân biểu Tự do người Sikh bị đá văng ra khỏi caucus (nhóm nghị sĩ cùng đảng trong quốc hội) của đảng Tự do vì lên tiếng tố cáo một số bộ trưởng trong nội các Trudeau có cảm tình với các phần tử người Sikh cực đoan. 

Hẳn Trudeau còn canh cánh nỗi lòng giá trị cấp tiến, nhưng hồi tháng 2 đã ngậm bồ hòn nói chuyện với thủ tướng Ấn Modi. Và có lẽ Trudeau đã xuống nước nên ngay sau đó Serum Institute tuyên bố sẽ cung cấp vaccine cho Canada trong vòng một tháng. Tuyên bố đó được đưa ra thậm chí (11 ngày) trước khi Canada duyệt vaccine của AstraZeneca.

un-Canadian: Tập 3

Ngoài các chương trình cứu trợ đại dịch quá hào phóng và dễ dãi, chính phủ thiểu số của Trudeau kỳ vọng vào thành công của chiến dịch vaccine để chuẩn bị cho một kỳ tổng tuyển cử liên bang có thể diễn ra trong năm nay.

Trudeau từng lấp lửng rằng bầu cử sẽ diễn ra sau khi tất cả những người ở Canada muốn chủng ngừa đều đã được tiêm vaccine. Báo chí tường thuật rằng chiến lược nội bộ của đảng Tự do hoạch định cho kỳ bầu cử khả dĩ vào tháng 6/2021. 

Trudeau đã hứa đi hứa lại rằng chiến dịch tiêm chủng COVID-19 sẽ xong vào tháng 9/2021. Nhưng với tốc độ như hiện nay, chưa biết khi nào mới xong.

Hai tháng đầu năm nay, tỷ lệ ủng hộ Trudeau và đảng Tự do sút giảm kha khá. Chỉ vì dư luận quá nản các thất bại cho tới nay của chiến dịch tiêm chủng vaccine ở Canada. Trudeau chắc chỉ mong có sự kiện gì đó đánh lạc hướng chú ý khỏi chuyện vaccine.

Hôm 22/2/2021, Hạ viện Canada thông qua kiến nghị tuyên bố Trung Quốc phạm tội diệt chủng đối với người Duy Ngô Nhĩ và người Hồi giáo ở Tân Cương.

Tất cả các dân biểu thuộc mọi đảng phái có tham gia bỏ phiếu đều bỏ phiếu thuận, thông qua kiến nghị nói rằng việc Trung Quốc đàn áp các sắc dân là tội diệt chủng theo định nghĩa được nêu trong Công ước về Diệt chủng của Liên Hợp Quốc năm 1948, và kêu gọi chính phủ liên bang chính thức thể hiện quan điểm đó.

Thường thì Trudeau dễ dầu gì bỏ qua một vấn đề cấp tiến như vậy. Nhưng điều đáng nói trong lần bỏ phiếu này là toàn thể thành viên nội các Justin Trudeau không tham gia hoặc bỏ phiếu trắng. Ngoại trưởng Marc Garneau tham gia và bỏ phiếu trắng.

Có lẽ chính phủ Đảng Tự do của Trudeau muốn tránh chọc giận Trung Quốc, vì mấy năm qua căng thẳng ngoại giao sau khi CFO của Huawei bị bắt ở Vancouver, và sau đó hai công dân Canada bị bắt giam ở Trung Quốc (mà tới nay vẫn chưa được xét xử). Bằng cách vắng mặt trong cuộc bỏ phiếu này, các thành viên nội các Trudeau coi như giả lơ không ngó tới kiến nghị để dễ bề ăn nói với Trung Quốc.

Nhưng tôi thì tôi nghĩ rằng Trudeau chấp nhận muối mặt, hứng chịu gièm pha để dư luận Canada tạm quên chuyện thiếu vaccine và chậm tiêm chủng, rằng Trudeau mong qua ‘cơn bĩ cực vaccine’, và khi nguồn cung dồi dào hơn trong vài tháng nữa, thì có thể an nhiên chuẩn bị bầu cử – lúc dân chúng biết ơn nghẹn ngào.

© Canada Info.

Bài liên quan: Justin Trudeau – một ‘chính khách tội lỗi’ không hiểu chữ ‘đạo đức’