Lừa đảo di trú quy mô lớn ở Vancouver
Trong vụ lừa đảo này, các hãng tư vấn di trú không có giấy phép đã giúp 1.200 thân chủ gian lận các luật lệ di trú, thu được 10 triệu Gia kim. Di dân giàu có từ Hoa lục không cư trú nhưng vẫn được nhập tịch và hưởng lợi tức thuế ở Canada.
Vụ lừa đảo di trú quy mô lớn ở Vancouver: Di dân giàu có từ Hoa lục không cư trú nhưng vẫn được nhập tịch và hưởng lợi tức thuế ở Canada
Hôm 23/10/2015, Xun “Sunny” Wang, một chuyên viên tư vấn di trú ở vùng Đại Đô thị Vancouver, bị kết án 7 năm tù vì tội đứng đầu đường dây lừa đảo di trú lớn nhất trong lịch sử Canada. Trong vụ lừa đảo với quy mô vô cùng lớn này, Wang, một cư dân 46 tuổi ở Richmond, đã giúp các thân chủ người Trung Quốc giàu có lấy được thẻ thường trú nhân (PR) và sau đó nhập tịch Canada.
Từ năm 2006 tới khi y bị bắt vào tháng 10 năm 2014, Wang và các nhân viên ở các hãng tư vấn di trú không có giấy phép New Can và Wellong ở Richmond được biết đã giúp 1.200 thân chủ gian lận các luật lệ di trú. Họ đã trả cho Wang tổng cộng 10 triệu Gia kim cho các dịch vụ phi pháp của y, theo phán quyết của Tòa Tỉnh bang British Columbia.
Trong phiên tòa hồi tháng 9, ngoài sáu tội danh theo Bộ luật Hình sự và Đạo luật Bảo vệ Di trú và Tị nạn, Wang cũng nhận có tội với hai tội danh theo Đạo luật Thuế Lợi tức, bao gồm không khai báo 2.722.305 Gia kim lợi tức chịu thuế từ năm 2007 tới năm 2012, trốn thuế lợi tức liên bang với số tiền nợ thuế 730.837 Gia kim. Công tố viên liên bang Bruce Harper nói ngoài con số hơn 1.000 thân chủ của Wang này, chắc chắn có nhiều người mà tư cách của họ ở Canada, dù là công dân hay thường trú nhân, hiện nay đáng nghi vấn.
Vụ án vô tiền khoáng hậu
Wang sinh ở Thượng Hải, có bằng đại học ngành kỹ thuật, có gia đình với hai con trai trong tuổi thiếu niên. Y di cư sang Canada năm 1997 và đã làm việc trong nhiều ngành, trong đó có có bảo hiểm và sau đó là dịch vụ di trú. Mục đích chính của đường dây làm ăn phi pháp của Wang là thuyết phục chính quyền Canada tin rằng nhiều thân chủ của y đã sinh sống ở Canada đủ thời gian quy định về tiêu chuẩn cư trú.
Hồ sơ tòa án cho thấy Wang kiếm lợi hàng triệu đô bằng cách thuê mướn nhân viên tạo ra hàng ngàn con dấu hộ chiếu giả, bằng lái xe giả, thư giả mạo của các trường học và luật sư, hợp đồng thuê nhà giả. Các địa chỉ liên lạc thư từ và số điện thoại cũng được lập. Hộ chiếu Trung Quốc, cả thật lẫn giả, được gởi với số lượng lớn tới đại lục, ở đó những tay làm giấy tờ giả chuyên nghiệp sẽ sửa đổi chúng để có vẻ như chủ hộ chiếu đã có mặt ở Canada trong khi họ thật ra ở lại Trung Quốc.

Không chỉ chính mình trốn thuế, mà Wang (bản thân không phải là hội viên của Hội đồng Quản lý Chuyên viên Tư vấn Di trú Canada) còn giúp các thân chủ trốn thuế ở Canada. Wang lập hồ sơ để các thân chủ của mình có việc làm giả tại các hãng của mình, in danh thiếp cho họ và cấp giấy trả lương cho – và trắng trợn hơn nữa là những mức lương giả mạo của họ thấp tới nỗi các thân chủ giàu có đó có thể khai thuế rồi hưởng các khoản hoàn thuế Canada và các khoản lợi tức an sinh xã hội mà đúng ra dành cho những người lao động nghèo khó. Điều này đã được công tố viên liên bang Bruce Harper so sánh với việc cướp ngân hàng rồi ăn cắp thùng tiền từ thiện trên đường thoát chạy.

Bản kết án của thẩm phán Reg Harris thuộc tòa tỉnh bang British Columbia ở Richmond cho biết những kỹ thuật lừa đảo nói trên được Wang và mạng lưới quốc tế của y dùng đã lừa gạt được giới chức di trú Canada, khiến họ có ấn tượng là đương đơn sống ở Canada.
Việc Wang sử dụng trái phép hàng trăm địa chỉ và số điện thoại ở Canada cũng phản ánh một quan ngại của nhiều người về số lượng ngày càng lớn những căn nhà không có người ở trong vùng Đại Đô thị Vancouver.
Thẩm phán Reg Harris nói: “Dù các địa chỉ và số điện thoại có thật, các thân chủ không cư ngụ tại các địa chỉ đó mà cũng không có quyền sử dụng các số điện thoại có liên quan. Tất cả các thư từ và điện thoại nhận được tại các địa chỉ và số điện thoại đó đều được chuyển cho ông Wang … và ông dùng các bảng tổng kết chi tiết để theo dõi chúng.”
Bên công tố yêu cầu án 7,5 năm tù. Công tố viên Bruce Harper nói: “Bản chất của vụ lừa đảo này hoàn toàn chưa có tiền lệ nào. Sẽ không có một vụ khác có quy mô lớn như vậy.” Theo ông Harper, các thân chủ của Wang không phải là những người tị nạn của thời sự hiện nay, mà là những người ngoại quốc giàu có sẵn sàng trả tiền để nhập cư gian lận vào Canada.
Thẩm phán Reg Harris chỉ kết án Wang 7 năm tù. Y cũng phải nộp phạt $188.000 vì đã khai để hưởng các khoản hoàn thuế không hợp lệ, và $730.000 vì tội trốn thuế Canada. Bảy chuyên viên tư vấn di trú làm việc cho Wang cũng bị buộc tội; hai người trong số đó đang lẩn trốn, và 5 người còn lại sẽ ra tòa trong thời gian sắp tới.
Ritchie Clark, luật sư biện hộ của Wang, cho rằng mức án phù hợp là 2,5 tù, sau thời gian đã bị giam (từ tháng 6 năm nay). Luật sư Clark nói Wang xứng đáng được cân nhắc giảm án vì đã nhận có tội. Luật sư Clark cũng nói rằng trường hợp của Wang khác với một số vụ gian lận di trú hay gian lận luật sư khác vì không có yếu tố “bất tín”. Thân chủ của Wang không phải là các nạn nhân không hay biết gì, mà là tự nguyện nhờ tới dịch vụ của Wang.
Tuy nhiên, thẩm phán Reg Harris phản bác rằng Wang không phải cầm đầu các tội “không có nạn nhân”. Ông nói trong vụ này có những nạn nhân vô tình, vì các tội của Wang có thể ảnh hưởng tới con cái của những người dùng dịch vụ của Wang. Ông lưu ý rằng những người con vô tội của các thân chủ nay có thể bị trục xuất. Cụ thể hơn về số phận của 1.200 thân chủ, thẩm phán Reg Harris có lời cảnh báo trong lời kết án: “Tôi kỳ vọng giới chức trách di trú sẽ phải xem lại hoàn cảnh của những người có liên quan và rất có thể một số người sẽ bị buộc rời khỏi Canada.”
Khi quyết định bản án của Wang, thẩm phán Reg Harris xét tới các hình phạt đã được đưa ra trong nhiều vụ lừa đảo di trú trước đây. Ông không thể tìm ra một vụ lừa đảo di trú nào ở Canada có tầm cỡ như vụ của Wang, một cựu chuyên viên môi giới bảo hiểm và trước đây chưa có tiền án hình sự.
Một vụ có liên quan tới một người đàn ông nhập cảng 6.000 bằng lái xe Alberta giả. Trong một vụ khác, một người đàn ông Ontario làm 150 hồ sơ khai thuế giả mạo khai rằng các thân chủ của ông sinh sống ở Canada, để họ có thể nhận được lợi tức thuế trẻ em. Trong một vụ khác, một phụ nữ đã tư vấn cho hơn 100 người giúp việc khai man là làm việc ở Canada. Một phụ nữ British Columbia đã bị phán quyết có tội với 16 tội danh “dàn xếp các cuộc hôn nhân giả giữa người Trung Quốc và người Canada”. Một cặp người Ontario đã dàn xếp để những người giả danh thi Anh ngữ cho những di dân muốn nhập tịch nhưng không có khả năng ngôn ngữ.
Thẩm phán Harris cũng nhận định rằng toàn bộ hệ thống di trú và hệ thống thuế khóa của Canada trở thành nạn nhân của hành động lừa đảo tinh vi của Wang. Ông nói rằng hành vi gian lận của Wang đã phá hoại lòng tin của người dân Canada đối với quy trình xét duyệt di dân và hết sức hệ trọng đối với thời đại khủng bố quốc tế và nạn buôn người hiện nay..
Khi đánh giá những hành vi trốn thuế trên quy mô lớn của Wang, thẩm phán Harris trích dẫn ý kiến của thẩm phán Tối cao Pháp viện Peter Cory cho rằng đại đa số người dân Canada đóng thuế bằng cách khấu trừ lương không có hoặc có ít cơ hội trốn thuế.
“Những người thực sự trốn thuế lợi tức không chỉ gian lận với nhà nước về mức thuế nợ nhà nước, mà tất yếu còn tăng gánh nặng đối với những người đóng thuế trung thực. Thật mỉa mai là những người trốn thuế lại chẳng nghĩ đến chuyện gì khác ngoài chăm chăm hưởng thụ vô số dịch vụ mà nhà nước cung cấp bằng nguồn tiền thuế do những người khác đóng.”
Để biện minh thêm cho án 7 năm tù dành cho Wang, thẩm phán Harris trích dẫn ý kiến của thẩm phán Sunni Stromberg-Stein của Tòa Thượng thẩm British Columbia cho rằng những người tạo điều kiện cho các di dân bất hợp pháp vào Canada đã gây ra “phí tổn vô cùng to lớn” cho người đóng thuế Canada, “khích động thành kiến sắc tộc và sự căng thẳng sắc tộc” và “gây tác hại tới tất cả mọi mặt của xã hội Canada”. Tuy đã nhận có tội, Wang đã xin kháng cáo án tù này.
“Tù di dân” ở Canada
Tuy nhiên, khía cạnh quan trọng nhất trong vụ này không phải là quy mô hoạt động của Wang, cũng không phải mức độ tinh vi và táo bạo, mà là động cơ của các thân chủ.
Theo cách hiểu thông thường của dư luận, lừa đảo di trú thường là các âm mưu đưa những người không đủ tiêu chuẩn sang sống và làm việc ở Canada. Nhưng vụ này lạ lùng ở chỗ các thân chủ của Wang sẵn sàng trả hàng ngàn đô để TRÁNH sinh sống ở Canada khi họ hoàn toàn được quyền cư trú, sau khi đã có được thẻ thường trú nhân.
Hiểu được động cơ của họ là hiểu được bằng cách nào Wang đã tìm được lượng thân chủ đều đặn như vậy. Thân chủ của Wang muốn giữ tư cách thường trú nhân mà không thực sự sinh sống ở Canada, vì công việc là cơ sở làm ăn kinh doanh của họ còn ở Trung Quốc. Và bằng cách giả mạo thời gian cư trú ở Canada họ cuối cùng có thể lấy được quốc tịch Canada, với tất cả các đặc quyền của hộ chiếu Canada, trong đó có quyền sinh sống ở Canada – khi họ rốt cuộc chọn như vậy.
Nghe có vẻ kỳ lạ nếu có người muốn di dân sang Canada mà lại cho rằng chuyện cư ngụ ở đó là một gánh nặng phải chịu đựng hoặc trốn tránh. Nhưng quan niệm đó phổ biến trong một số giới di dân từ Trung Quốc đến nỗi họ có từ riêng để cho tình trạng này: ‘tù di dân’(di dân giam, yiminjian). Thuật ngữ này chỉ thời gian cư trú bắt buộc ở Canada (hiện nay là 4 năm trong sáu năm trước) mà một di dân phải ‘chịu đựng’ trước khi nộp đơn xin nhập tịch. Cứ coi như hộ chiếu Canada là thẻ ra tù.
Cần nhấn mạnh rằng lối suy nghĩ đó không áp dụng cho tất cả các di dân từ Trung Quốc – mà chỉ dành cho một nhóm nhỏ có nhiều cơ hội ở Trung Quốc (và chỉ một nhóm nhỏ như vậy). Vấn đề không phải là quốc tịch hay sắc tộc – mà là chuyện giàu có và biến tư cách di trú thành hàng hóa trao đổi mua bán.
Vụ án truy tố Wang không nêu cụ thể các chương trình di trú của các thân chủ của Wang khi họ tới Canada, nhưng họ được cơ quan công tố mô tả là “giàu có” (wealthy) và “khá giả” (well-to-do). Một nguồn tin của tờ Nam Hoa Tảo Báo (Hong Kong) trong ngành tư vấn di trú với hàng chục năm kinh nghiệm về di trú từ Trung Quốc nói “loại duy nhất lớn nhất rõ ràng là loại [chồng] di dân đầu tư”.
Người này nói tới Chương trình Di dân Đầu tư liên bang nay đã bãi bỏ, và Chương trình Di dân Đầu tư của Quebec nay vẫn tồn tại. Những chương trình này bị mỉa mai là rao bán thẻ thường trú nhân Canada, cho bất cứ ai có tài sản trị giá 1,6 triệu Gia kim và sẵn sàng giao một “khoản đầu tư” 800.000 Gia kim trong thời gian 5 năm. Nguồn tin này nói ông không ngạc nhiên về vụ Wang “dù quy mô khá lớn”.
Tuy nhiên, ông nói vụ án này minh họa nỗi khó khăn cố hữu trong việc kiểm soát các chương trình khuyến khích coi tư cách thường trú nhân và quốc tịch là một món hàng có thể mua bán, và đối với một số di dân giàu có, “sự lừa đảo lớn hơn”, như cách gọi của ông, bắt đầu từ giây phút họ khai man chuyện sinh sống ở Canada.
Ông nói: “Điều đó minh họa thực tế là nhiều người trong số các di dân diện kinh tế này lấy được tư cách của mình bằng kiểu lừa đảo di trú từ đầu tới cuối. Nhưng sự lừa đảo lớn hơn này không dễ chứng minh … chung quy cũng là vấn đề chủ đích. Không có giấy tờ nào chứng minh họ có chủ đích như vậy. Nhưng sau 20 năm với Trung Quốc là nguồn xuất xứ chính của di dân kinh tế, giới chính sách lẽ ra đã phải nhận thấy rằng đa số những ‘người cha phi hành gia’ này thực sự không cư trú ở Canada. Phần lớn chưa bao giờ có ý định cư trú ở Canada. Mục tiêu là để đưa vợ con họ sang Canada.”
Ông nói sẽ khó mà khắc phục được lối suy nghĩ này. Theo ông, một giải pháp có thể là “nếu di dân muốn sang Quebec chẳng hạn, cấp cho họ thị thực có điều kiện để họ chứng minh với ta là họ đã cư trú ở Quebec trong 5 năm qua, rồi sau đó họ có được thẻ thường trú nhân vô điều kiện”.
Trong một cuốn sách mới xuất bản về quan hệ Canada-Trung Quốc, David Mulroney, cựu đại sứ Canada ở Trung Quốc, nhận xét rằng vấn nạn di dân đầu tư quay trở lại Trung Quốc để kiếm sống là do chính Canada gây ra. Ông viết: “Những di dân như vậy thường bị chỉ trích là xem quốc tịch Canada như một mối làm ăn kinh doanh – sau khi nó đã được giới thiệu với họ như vậy.”
Ông Mulroney nói: “Chúng ta xưa nay vẫn dựa trên quan niệm đáng ngờ là tài sản ròng của một đương đơn di dân là một trong những chỉ số đáng tin cậy nhất khi tiên đoán về cơ may hội nhập hạnh phúc và thành đạt vào cuộc sống ở Canada. Điều đó cho ta biết gì về những người đang cân nhắc di cư sang Canada? Chắc chắn là nó không tôn vinh những phẩm chất và giá trị mà xưa nay đã luôn luôn thu hút người ta tới Canada.”
Nhưng làm sao Wang có thể thực hiện được một âm mưu mờ ám với hơn 1.000 đương đơn di dân gian lận trong 8 năm trời? Barry Cartwright, giảng viên cao cấp thuộc khoa hình sự học của Đại học Simon Fraser, nói trò lừa đảo di trú khó bị phát hiện, vì tốn thời gian và sức lực.
Tuy ông Cartwright, bản thân cũng là cựu quan chức về di trú, không biết tới vụ án hình sự nào có quy mô lớn như vụ Wang, ông có biết những âm mưu lớn lợi dụng các lỗ hổng trong chính sách di trú của liên bang và Quebec, đặc biệt trong diện di dân đầu tư.
Mặc dù ông Cartwright không muốn phủ nhận giá trị của việc Canada tiếp nhận những di dân chính đáng (theo ước tính của ông, khoảng chín phần mười di dân rốt cuộc có đóng góp cho đất nước), ông nói giới chức trách khó mà sàng lọc kỹ càng các đương đơn khi chính phủ “tiếp nhận gần 300.000 di dân mỗi năm, hoặc 25.000 người tị nạn trong hai tháng”.
Nơi nương náu lý tưởng của giới thượng lưu Hoa lục
Rong Chen, một chuyên viên tư vấn địa ốc ở Vancouver, lớn lên ở Trung Quốc và nay giúp người Trung Quốc giàu có đầu tư bất động sản ở Bờ Tây của Bắc Mỹ. Ông nói: “Làm sao Wang lại dễ dàng làm được như vậy cho cả ngàn người. Thật phi lý.” Dù tin rằng một số trong hàng ngàn người ở Canada và hải ngoại tự gọi mình là ‘chuyên viên tư vấn di trú’ là những người hoạt động chính đáng, Chen kêu gọi chính phủ của Đảng Tự do có luật lệ quản lý chặt chẽ hơn giới tư vấn ở Canada và chống gian lận, lừa đảo một cách hiệu quả hơn.
Những ý kiến của Chen cũng giống các quan điểm của học giả luật di trú Liu Guofu thuộc Viện Công nghệ Bắc Kinh, người đã tiên đoán rằng mạng lưới làm ăn phức tạp của Wang (có ít nhất 14 người làm việc ở British Columbia, Alberta và Trung Quốc) sẽ có thể khiến chính phủ Canada siết chặt các quy định bắt buộc về di trú đối với người Trung Quốc.
Chen nhận định rằng có nhu cầu rất lớn đối với hộ chiếu Canada vì nhiều người Hoa lục thượng lưu tìm nơi nương náu an toàn và ‘tấm hộ chiếu tiện lợi’ vì họ cảm thấy bất an về kinh tế tại Trung Quốc. Ông cũng nói rằng họ muốn thoát khỏi nạn ô nhiễm ở Trung Quốc và muốn con cái có học vấn Anh ngữ.
Vụ lừa đảo của Wang Đây không phải là một vụ biệt lập ở một nước tiếp nhận trung bình 30.000 di dân mới từ Trung Quốc mỗi năm, và nạn lừa đảo di trú liên quan tới người Trung Quốc cũng đã được đưa tin ở nhiều nước khác như Mỹ và New Zealand.
Trong mấy năm gần đây Trung Quốc đã là nguồn xuất xứ lớn nhất của các thường trú nhân mới của Canada. Năm 2012, khoảng 33.000 thường trú nhân mới là người Trung Quốc, và con số đó đã tăng lên gần 34.000 người trong năm 2013, theo Báo cáo Thường niên cho Quốc hội về Di trú mới nhất được đăng trên trang mạng của chính phủ Canada. Canada nhận 258.953 thường trú nhân mới trong năm 2013, tăng chút ít từ số 257.887 người nhập cư vào năm 2012.
Người gốc Hoa chủ yếu tập trung ở Vancouver và Toronto. Theo tờ Los Angeles Times, 16 phần trăm của 2,5 triệu dân vùng Đại Đô thị Vancouver, và 28 phần trăm dân số của chính thành phố Vancouver là người gốc Hoa. Richmond, thành phố vệ tinh của Vancouver nơi Wang cư ngụ, là thành phố có người Hoa chiếm đa số duy nhất ở Canada. Các cuộc biểu tình phản đối của người địa phương về các bảng quảng cáo và biển hiệu chỉ bằng đơn ngữ tiếng Hoa thỉnh thoảng lên trang nhất của báo chí Canada.
Khương An tổng hợp từ Vancouver Sun 21/11/2015 và Nam Hoa Tảo Báo 26/11/2015.
4 thoughts on “Lừa đảo di trú quy mô lớn ở Vancouver”