Đối với ngành dược phẩm, mRNA minh chứng rằng nỗ lực bền bỉ và việc chấp nhận rủi ro sẽ được đền đáp. Và những công ty này kiên quyết giữ bí quyết thành công của vaccine.

Khi Moderna và Pfizer tạo ra các dây chuyền sản xuất mới, chuyện đó diễn ra trong các mạng lưới sản xuất bảo thủ hẹp hòi của châu Âu và Mỹ vốn có quyền lợi chẳng kém ai trong việc bảo đảm rằng các vaccine đạt tiêu chuẩn cao nhất và giữ lời hứa không vi phạm sở hữu trí tuệ.

Nhiều quan chức y tế công cộng đã kêu gọi chuyển giao công nghệ trong thời kỳ đại dịch. Ban đầu phản đối, Sáng hội Gates đã thay đổi quan điểm của mình sang ủng hộ chia sẻ.

Tiến sĩ Clemence Auer, nhà đàm phán chính của EU về các hợp đồng vaccine vào mùa hè năm ngoái, cho biết vấn đề bắt buộc các hãng dược phẩm tạm ngừng các quyền sở hữu trí tuệ vaccine của họ để tăng nguồn cung vaccine coronavirus trên toàn thế giới thậm chí chẳng hề được nêu ra.

“Chúng tôi được giao nhiệm vụ mua vaccine, chứ không phải bàn về sở hữu trí tuệ,” Auer nói.

“Cộng đồng toàn cầu lẽ ra đã nên thảo luận chuyện này vào năm 2020 nhưng điều đó đã không xảy ra,” ông nói. “Có lẽ chúng ta lẽ ra đã nên làm chuyện đó vào năm ngoái, nhưng bây giờ đã quá trễ. Sai rồi không sửa được.”

CEPI bao gồm các điều khoản công bằng trong các vaccine mà liên minh này đầu tư vào, trong số đó có ứng cử viên Moderna thành công, nhưng vẫn chưa viện dẫn sử dụng chúng trong đại dịch. Một số điều kiện bao gồm các yêu cầu cung cấp vaccine cho những nước có nhu cầu với giá cả phải chăng, như trong hợp đồng Moderna của CEPI. Nhưng Moderna ban đầu chỉ dành riêng cho các nước giàu và thậm chí bây giờ chỉ có một số lượng hạn chế được cung cấp ra bên ngoài Châu Âu và Mỹ.

Một cuộc vận động khác kêu gọi dỡ bỏ các hạn chế sở hữu trí tuệ đối với vaccine và thuốc cũng chẳng đi tới đâu trong Tổ chức Thương mại Thế giới.

Và WHO ngại chỉ trích các nước tài trợ hoặc các hãng dược phẩm. Cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc vận hành bằng sự đồng thuận và cần họ cho các khía cạnh khác của y tế toàn cầu — và cho việc chính cơ quan này tồn tại. Chính quyền Biden đã đảo ngược quyết định của Trump về việc không đóng góp quỹ và rút khỏi WHO, nhưng hại đã thì đã hại rồi.

“Rất nhiều tổ chức đa quốc gia, những kế hoạch này, những liên minh này, họ không có thực quyền để thực thi điều họ nghĩ là cách phân phối nguồn lực một cách công bằng và bình đẳng,” Tiến sĩ Ingrid Katz, một nhà nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế Toàn cầu tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, nói. Bà cho ràng vấn đề quan trọng là liệu vaccine và thuốc men thiết yếu có phải là hàng hóa hay quyền.

“Nếu nó là hàng hóa, chúng ta sẽ lại sa vào con đường này mỗi khi chúng ta gặp phải chuyện như thế này,” bà nói.

Và nếu chỉ toàn dựa vào lòng hảo tâm của các nước giàu, thì rất nhiều người sẽ chết. Bốn triệu người đã chết rồi.

Tính chung, tại hội nghị gần đây của nhóm G7, các nước giàu đã cam kết tặng 850 triệu liều, trong khi WHO cho rằng cần có 11 tỷ liều để chấm dứt đại dịch.

Nếu soi kỹ các lời hứa tặng vaccine nhóm G-7 thì sẽ thấy phần lớn số thuốc đó dự kiến phải tới năm 2022 mới được giao. Chính quyền Biden đã không thực hiện được cam kết gởi 80 triệu liều ra nước ngoài trước cuối tháng 6: Tính tới giữa tháng 7, ít nhất 44 triệu liều đã được gởi, trong đó có 2,5 triệu gởi sang Canada, nước đã đạt tỷ lệ dân số tiêm ít nhất một mũi vaccine cao hơn bất kỳ nước nào khác. Châu Phi vẫn chưa nhận được vaccine từ Mỹ.


Ngàn trùng đại dương xa cách với cảnh thiếu thốn của các nước đang phát triển, cậu bé 7 tuổi Russell Bright và em trai 5 tuổi của mình đã tới Trung tâm Y khoa Ochsner ở New Orleans để chích ngừa — trong cuộc thử nghiệm vaccine cho trẻ nhỏ. Có thể các em đã được tiêm vaccine thật, mà cũng có thể được tiêm giả dược.

Mang mặt nạ Người Nhện, Russell cho biết em muốn có một chuyến đi chơi công viên nước rồi đi học trở lại mà không phải đeo khẩu trang và giữ khoảng cách với bạn bè.

“Hai vợ chồng tôi đều đã chích ngừa,” người cha, Adam, nói, “vì vậy tôi cho các con đi chích ngừa càng sớm và để cảm thấy thoải mái khi ra ngoài, không phải đeo khẩu trang, tôi nghĩ cách dễ nhất để chích ngừa là để tham gia thử nghiệm.”

Giới khoa học đồng ý rằng trẻ em có nguy cơ mắc COVID-19 thấp. Nhưng điều đó không ngăn được các nước giàu tích trữ lượng vaccine quý giá để tiêm chủng cho trẻ em, ngay cả khi các nước nghèo có rất ít hoặc không có vaccine để tiêm.

Một cuộc họp gần đây của nhóm phân bổ vaccine của WHO đã rã đám mà không đạt kết quả gì, vì không có vaccine để phân bổ. “Không có một liều vaccine AstraZeneca, không có một liều vaccine Pfizer, không có một liều vaccine J&J,” Tiến sĩ Bruce Aylward, một cố vấn cấp cao của tổ chức này, nói.

“Mỗi hãng trong các nhà cung cấp của chúng tôi đều không thể cung cấp trong giai đoạn này bởi vì những nước khác đang đòi có những sản phẩm đó, những nước đang tiêm chủng cho những nhóm dân số rất trẻ không có nguy cơ mắc bệnh,” Aylward nói.

Các quan chức trong cả chính quyền Trump lẫn chính quyền Biden đều bác bỏ ý tưởng cho rằng Mỹ hoặc bất kỳ quốc gia nào sẽ chịu chia sẻ vaccine chừng nào họ chưa bảo vệ được người dân của nước họ. Và họ đều lưu ý rằng Mỹ đã gánh chịu phần lớn thiệt hại của đại dịch năm ngoái, đứng đầu thế giới về số ca nhiễm  được xác nhận và số ca tử vong.

Nhưng một chiếc máy bay phản lực đang chúi mũi xuống đất sẽ mang theo mọi hành khách, bất kể có đeo khẩu trang hay không. Và việc không thể cung cấp vaccine trên toàn cầu chắc chắn sẽ khiến COVID-19 tiếp tục lây lan, tạo biến thể, gây bệnh và giết người.

“Điều đó phản ánh rất rõ tình cảnh của toàn thể địa cầu chúng ta khi quyền ra quyết định thuộc về một số rất ít người có nhiều của cải và xem như ra quyết định sinh tử cho phần còn lại của địa cầu,” tiến sĩ Katz ở Bệnh viện Đa khoa Massachusetts nói. “Mỗi tháng mà chúng ta mất đi khiến chúng ta ngày càng tụt hậu.”


Maria Cheng tường thuật từ London, và Aniruddha Ghosal từ New Delhi. Những cộng tác viên khác bao gồm Sally Ho ở Seattle; Zeke Miller ở Washington; Danica Coto ở San Juan, Puerto Rico; và Stacey Plaisance ở New Orleans.

Nguồn: Vaccine inequity: Inside the cutthroat race to secure doses, The Associated Press, 18/7/2021.

© Bản tiếng Việt của Canada Info.

4 thoughts on “Bất bình đẳng vaccine: Bên trong cuộc đua khốc liệt giành thuốc

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Website này sử dụng Akismet để hạn chế spam. Tìm hiểu bình luận của bạn được duyệt như thế nào.