Cựu khoa học gia liên bang bị truy tố vì cáo buộc có quan hệ với đại học Trung Quốc

Giới chức trách liên bang đã buộc tội một chuyên gia nông nghiệp có tiếng tăm quốc tế làm việc tại Saskatchewan về tội gian lận và bội tín, với cáo buộc ông ta bí mật nhận tiền từ một trường đại học Trung Quốc trong khi là công chức được chính phủ Canada trả lương.

Yantai Gan bắt đầu làm việc cho cơ quan Nông nghiệp và Nông sản Canada (AAFC) vào năm 1999, và Hiệp hội Hoàng gia Canada đã công nhận các nghiên cứu khoa học cây trồng của ông vào năm 2019. Gan đã bị bắt hai năm trước, nhưng mãi tới tuần trước cảnh sát hoàng gia liên bang (RCMP) mới thông báo công khai vụ án hình sự đối với ông, vài ngày trước phiên xử sơ bộ của ông ở Swift Current.

RCMP buộc tội ông Gan về hành vi bội tín của một nhân viên công quyền, gian lận hơn $5000 và tàng trữ tiền thu được từ hành vi phạm tội hơn $5000. Tuy thông cáo của cảnh sát không cung cấp nhiều chi tiết, một tài liệu buộc tội từ đầu năm nay, cũng như một bản lời khai có tuyên thệ được nộp vào năm 2020 liên quan tới đề nghị xin tòa án hạn chế khả năng bán nhà của bị cáo Gan ở vùng Interior British Columbia, cho biết thêm về những cáo buộc của RCMP đối với khoa học gia nhiều thành tích này.

Trong tài liệu buộc tội, RCMP cáo buộc ông Gan đã không cáo bạch cho AAFC biết toàn bộ mối quan hệ của ông với Đại học Nông nghiệp Cam Túc ở thành phố Lan Châu, tây bắc Trung Quốc. Tài liệu này cũng cho biết ông Gan đã giấu các giao dịch với Barilla America, thuộc tập đoàn mì ống Ý. Ông cũng bị cáo buộc tuyển dụng các khoa học gia quốc tế cho trường đại học Trung Quốc này.

RCMP cáo buộc những mối quan hệ này và các khoản tiền mà ông Gan nhận được nhờ các quan hệ đó là bội tín và gian lận vì ông không cáo bạch chúng với chủ lao động của mình để phê duyệt, vi phạm các quy định về cáo bạch thông tin của AAFC.

Ông Gan đã không làm việc cho chính phủ liên bang kể từ tháng 11/2019, theo AAFC.

Chưa có cáo buộc nào được chứng minh trước tòa. Ông Gan đã chọn một phiên tòa xét xử bằng bồi thẩm đoàn và dự định không nhận tội, theo một trong những luật sư của ông. Ngày xét xử chưa được ấn định.

Vào năm 2020, một thẩm phán ở Saskatchewan đã chấp thuận đề nghị hạn chế việc bán nhà của ông Gan. RCMP lập luận rằng ông Gan đã mua ngôi nhà bằng số tiền bất chính, khiến nó thành tiền thu được từ hành vi phạm tội.

“Tiến sĩ Gan đang khẳng định mình vô tội và mong vụ việc này được giải quyết nhanh chóng vì chuyện này cực kỳ căng thẳng đối với cá nhân và nghề nghiệp của ông,” Brian Pfefferle, một trong những luật sư của ông Gan, nói trong một tuyên bố.

Ban Thực thi An ninh Quốc gia của RCMP bắt đầu điều tra ông Gan vào năm 2018, theo lời khai có tuyên thệ. Vào thời điểm đó, ông đang làm việc cho trung tâm nghiên cứu và phát triển của AAFC ở Swift Current. Trung tâm Phân tích Báo cáo và Giao dịch Tài chính của Canada đã để ý hoạt động tài chính khả nghi, trong đó có chuyển tiền từ một ngân hàng ở Trung Quốc vào tài khoản của ông ở Canada. Lời khai dài 37 trang được tuyên thệ bởi cảnh sát viên Cody Thompson của RCMP.

Theo lời khai có tuyên thệ đó, ông Gan đã ký hợp đồng làm việc cho Đại học Nông nghiệp Cam Túc trong một năm, bắt đầu từ ngày 1/6/2012. Mô tả công việc của ông bao gồm huấn luyện, phát triển tài năng, xuất bản trên các tập san khoa học chuyên ngành và là người dẫn chương trình cho một hội thảo về phát triển cây trồng. Ông Gan được trả lương tương đương $130000 tới $150000 một năm, và sẽ được hưởng một “căn hộ miễn phí” hoặc trợ cấp nhà ở hàng tháng.

RCMP cáo buộc ông Gan đã không cáo bạch tiết lộ hợp đồng đó hoặc mức lương cho chủ lao động chủ của mình là AAFC. Nhưng AAFC đã phê chuẩn đợt chuyển công tác kéo dài một năm, cho phép khoa học gia này làm nghiên cứu tại trường đại học Trung Quốc với tư cách là nhân viên AAFC. Ông Gan đã hưởng lương liên bang Canada của mình, cũng như trợ cấp sinh hoạt $34000 từ AAFC, trong khi cũng được trường đại học Trung Quốc trả tiền, theo lời khai có tuyên thệ của RCMP.

Năm 2017, ông Gan, dùng các nguồn lực của AAFC, đã liên hệ với hơn 20 khoa học gia nông nghiệp từ một số quốc gia nhằm xây dựng một nhóm nghiên cứu cho một dự án tại trường đại học Trung Quốc. Các hợp đồng dự thảo gởi tới các khoa học gia được tuyển dụng bao gồm đề xuất bổ nhiệm 5 năm tại trường đó.

Cảnh sát viên Thompson cho biết ông đã phỏng vấn một số cấp trên của ông Gan trong cơ quan nông nghiệp liên bang và nhận thấy AAFC lo ngại rằng ông Gan đã “trao đổi tri ​​thức trái phép thông qua các mối quan hệ của mình với Đại học Nông nghiệp Cam Túc.”

RCMP cũng cáo buộc, trong tài liệu buộc tội và trong lời khai có tuyên thệ của cảnh sát viên Thompson, rằng vào năm 2014, ông Gan đã ký một hợp đồng khác với Barilla America. Công ty mì ống này đã trả cho ông $24,127.57 cho công việc liên quan đến hợp đồng đó, mà ông Gan không cáo bạch với AAFC.

Một trong những cấp trên của ông Gan tại AAFC tin rằng số tiền mà khoa học gia này bị cáo buộc nhận được từ các nguồn bên ngoài “có thể khiến ông ta chia sẻ thông tin, kiến ​​thức chuyên môn, tài liệu hoặc thành quả” mà cơ quan này không hề hay biết.

Vào ngày 19/11/2019, ông Gan nói với một điều tra viên rằng ông không biết liệu hợp đồng với trường đại học Trung Quốc có phải là dự thảo hay không hay liệu ông đã nhận được bất kỳ khoản tiền nào do hợp đồng đó hay chưa. Nhưng khi các điều tra viên thực hiện lệnh khám xét tại nhà của ông Gan ở Swift Current, họ đã tìm thấy một giấy trả lương tháng 4/2013 từ trường học đó.

Ông Gan cũng nói với các điều tra viên rằng ông không phải là người tổ chức một hội nghị tại Đại học Nông nghiệp Cam Túc vào năm 2018, mà là một khách mời được yêu cầu đưa các đồng nghiệp đi dự.

Các chính phủ phương Tây ngày càng lo lắng Trung Quốc đang bòn rút công nghệ và nghiên cứu độc quyền từ các nước khác bằng cách ve vãn các học giả quốc tế.

Trong những năm gần đây, các công tố viên của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đã truy tố hình sự đối với các nhà nghiên cứu ở các đại học Mỹ có quan hệ với Trung Quốc. Trong các vụ đó, họ đã đưa ra các cáo buộc về gian lận, bội tín và thu nhập không được kê khai tương tự như những cáo trong vụ án hình sự đang diễn ra ở Swift Current.

Các vụ án ở Mỹ nói rõ rằng quan hệ hợp tác nghiên cứu khoa học với Trung Quốc không phải là bất hợp pháp. Nhưng các nhà nghiên cứu sẽ bị trừng phạt nếu họ không cáo bạch các giao dịch tài chính hoặc mức độ quan hệ của họ với Trung Quốc.

Gần đây tại Canada, một nhóm nghị sĩ được phép xem các bí mật quốc gia đã nhắc tới cái mà Trung Quốc gọi là “Chương trình Ngàn Nhân tài”.

“Trung Quốc dùng ‘các chương trình nhân tài’ và trao đổi học thuật để lợi dụng tri thức chuyên môn của Canada,” báo cáo thường niên năm 2020 của ủy ban an ninh và tình báo quốc gia của quốc hội cho biết.

Báo cáo này cho biết một nhóm các thứ trưởng ở Ottawa đã làm việc từ năm 2019 để “đánh giá và giải quyết các khiếm khuyết an ninh trong lãnh vực khoa học của chính phủ”.

Nguồn: The Globe and Mail, 17/12/2021.

© Bản tiếng Việt của Canada Info.