Giấy tờ giả mạo, tài sản mờ ám, nhưng nhiều nhà đầu tư giàu có vẫn được định cư Canada
Gian lận trong Chương trình Di dân Đầu tư Quebec (Quebec Immigrant Investor Program, QIIP)
Frédéric Zalac, Francis Plourde
Khương An lược dịch
Có những người ngoại quốc lắm tiền nhiều của muốn định cư Canada theo một chương trình đặc biệt của Quebec dành cho các nhà đầu tư giàu có không thể chỉ được tỉnh bang này trên bản đồ, trong khi có những người nộp giấy tờ giả mạo hoặc giấu tài sản của họ. Nhưng, theo các cựu công chức, nhiều người trong số họ vẫn được duyệt cho nhập cư Canada.
Các viên chức này, đảm trách việc quản lý Chương trình Di dân Đầu tư Quebec (Quebec Immigrant Investor Program, QIIP), nói rằng đôi khi họ chịu áp lực phải phớt lờ các dấu hiệu cho thấy tài sản của đương đơn có được là do tham nhũng hoặc bằng những cách bất lương khác.
“Đó là một chương trình có nhiều lỗ hổng, cho phép những người có hoạt động kinh doanh mờ ám hoặc thậm chí bất hợp pháp rửa tiền thông qua chương trình này và mua cho mình quốc tịch với giá rẻ,” một cựu viên chức nhập cư cho biết.
Nhiều công chức hiện tại và trước đây ở Quebec đã nói chuyện với chương trình điều tra Enquête của đài Radio-Canada với điều kiện giấu tên. Họ tiết lộ những điều họ cho là các khiếm khuyết lớn trong một chương trình di trú đã cấp thẻ thường trú nhân (PR) cho hàng chục ngàn người kể từ khi bắt đầu vào năm 1986.
Các ứng viên trong chương trình QIIP phải có tài sản ít nhất 2 triệu đô-la và đồng ý cho chính quyền Quebec vay 1.2 triệu đô-la không lãi trong vòng 5 năm. Chính quyền đầu tư số tiền đó và dùng tiền lãi để tài trợ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
“Chúng tôi đã chịu rất nhiều áp lực phải phê duyệt các ứng viên để đạt được các chỉ tiêu tài chính hàng năm,” một cựu viên chức nói. (©Bản tiếng Việt của CanadaInfo.net)
Nhân viên quá tải
Chính phủ liên bang đã từng có một lộ trình di trú tương tự cho các nhà đầu tư giàu có muốn định cư ở Canada, nhưng đã bãi bỏ chương trình đó vào năm 2014 do những quan ngại về hiệu quả của nó.
Chương trình di dân đầu tư của Quebec vẫn nhận 1,900 người mỗi năm, cộng với các thành viên gia đình của họ, với hai phần ba trong số đó đến từ Trung Quốc đại lục. Chỉ riêng năm ngoái, hơn 5,000 người được cấp thẻ thường trú nhân thông qua chương trình này.
Tất cả các hồ sơ từ Trung Quốc đều đi qua văn phòng di trú của Quebec ở Hong Kong, cho tới khi nó đóng cửa vào năm ngoái. Văn phòng này bị quá tải vì khối lượng công việc quá nhiều, nhân viên làm việc 60 tới 70 giờ một tuần để theo kịp, theo các cựu viên chức trước nói chuyện với chương trình Enquête.
Chính quyền tỉnh bang phân bổ bảy giờ để sàng lọc mỗi hồ sơ — bao gồm việc xác minh rằng đương đơn đã kiếm được của cải của họ một cách lương thiện. Nhưng như một cựu viên chức di trú nói: “Thẩm định chi tiết cho đúng cách phải mất thời gian, mà chúng tôi không có thời gian.”
Nghi ngờ của các viên chức có thể nảy sinh vì bất cứ điều gì, trong đó có các hồ sơ sao chép y nguyên.
“Các ứng viên đều là trưởng phòng kinh doanh, rồi trở thành phó giám đốc,” cựu viên chức nói. “Lần đầu thấy một đương đơn như vậy, bạn tự nhủ, ‘Tại sao không.’ Rồi sau đó, bạn nhận được 10, 20, 30 người nữa từ cùng một chuyên viên tư vấn nhập cư. Điều đó làm dấy lên những nghi ngờ nghiêm trọng về lý lịch của họ.”
Vào đầu những năm 2000, chính quyền Quebec thuê một công ty bên ngoài để giúp xét duyệt hồ sơ. Hơn 65% hồ sơ bị phát hiện có giấy tờ giả mạo.
Và theo dữ liệu thu thập được theo luật tiếp cận thông tin của Quebec, từ năm 2013 tới năm 2017, tổng cộng có 1,783 hồ sơ xin nhập cư đã bị các viên chức Quebec ở Hong Kong từ chối do các giấy tờ giả mạo. (©Bản tiếng Việt của CanadaInfo.net)
‘Tôi thực sự bị sốc’
Nhưng ngay cả khi những ứng viên gian lận bị đánh dấu, các viên chức di trú nói rằng họ cảm thấy chịu áp lực phải phớt lờ nhiều hồ sơ có những thiếu sót rành rành.
Một cựu viên chức nhớ lại việc bác bỏ một ứng viên vì nghi ngờ tài sản của họ kiếm được bằng tham nhũng. Sếp của ông đã chỉ thị cho ông lần sau hãy khoan dung hơn bởi vì ở Quebec cũng có tham nhũng.
Cũng vào khoảng thời gian đó, Ủy ban Charbonneau đang điều tra tham nhũng và thông đồng trong ngành xây dựng ở Quebec. “Tôi thực sự bị sốc khi nghe vậy,” ông nói.
Một công chức khác nói rằng họ được một quan chức cấp cao của Bộ Di trú Quebec bảo không nên đào quá sâu vào lai lịch của mỗi đương đơn. Theo những người được chương trình Enquête phỏng vấn, có viên chức nhập cư chịu khuất phục trước những áp lực đó và chấp nhận nhiều ứng viên hơn, nhưng có người từ chối. (©Bản tiếng Việt của CanadaInfo.net)
Chính quyền kể công tạo được việc làm
Trong một tuyên bố, Bộ Di trú Quebec cho biết quá trình xét duyệt hồ sơ của mình hữu hiệu trong việc bảo đảm tính nghiêm minh của chương trình di dân đầu tư. Bộ Di trú Quebec cho biết đương đơn và tài sản của họ được kiểm tra nhiều lần: bởi các định chế tài chính giúp chiêu mộ họ, bởi các chuyên viên phân tích tài chính của chính quyền, và bởi viên chức di trú.
Tỉnh bang cũng nói rằng chương trình này đã có những lợi ích kinh tế quan trọng, giúp tài trợ 695 triệu đô-la cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ kể từ năm 2000, và tỉnh bang nói điều đó đã tạo ra hàng chục ngàn việc làm.
Nhưng những con số đó có thể quá lạc quan.
Các khoản tài trợ từ Chương trình Di dân Đầu tư Quebec được giới hạn ở mức tối đa 10% của dự án mở rộng hoặc hiện đại hóa của một doanh nghiệp. Tuy nhiên, Investment Quebec, cơ quan cấp tỉnh bang quản lý các khoản tài trợ này, tính tất cả các việc làm được tạo ra hoặc được cứu bởi các dự án mở rộng mà cơ quan này hỗ trợ — nghĩa là mức tăng việc làm dường như bị thổi phồng 10 lần.
Investment Quebec khẳng định đó là phương pháp tính toán chuẩn và không cho rằng tất cả các việc làm đó đều xuất phát từ các khoản trợ cấp của mình.
Tây tiến
Có lẽ khía cạnh gây tranh cãi nhất của QIIP là trong khi nó nhằm mục đích thu hút các nhà đầu tư giàu có tới Quebec, phần lớn những người nhập cư Canada theo chương trình này rốt cuộc dời sang định cư ở các tỉnh bang khác.
Theo quy định của quy trình này, đương đơn phải ký hai mẫu tuyên bố ý định cư trú tại Quebec.
Nhưng sau khi họ đã ở Canada, luật pháp cho phép di chuyển tự do. Theo số liệu do đài Global News tường thuật đầu năm nay, 85% những di dân đầu tư của Quebec — kể từ khi chương trình bắt đầu vào năm 1986 — rốt cuộc chuyển sang cư trú ở British Columbia và Ontario. Chỉ còn lại 10% ở Quebec.
“Chúng tôi đạt quá thấp so với các chỉ tiêu di trú của chúng tôi theo chương trình này,” Suzanne Ethier, phó thứ trưởng di trú Quebec từ năm 2005 tới 2006, nói.
“Chúng tôi biết họ sẽ không tới Quebec và chúng tôi cũng biết họ sẽ không học tiếng Pháp,” một trong những cựu viên chức giúp điều hành chương trình này nói.
Hồi tháng 3, Bộ trưởng Di trú Quebec David Heurtel nói với báo giới rằng ông không lo ngại về khuynh hướng này. “Ngay cả khi một di dân đầu tư chuyển sang nơi khác ở Canada, tiền của họ vẫn ở đây,” ông nói.
Tuy nhiên, các tỉnh bang khác không muốn chào đón những di dân của Quebec và phải gánh chịu chi phí cung cấp dịch vụ y tế và giáo dục. Theo các hồ sơ do chương trình Enquête thu thập được theo luật tự do thông tin, chính quyền British Columbia đã than phiền với Quebec nhiều lần trong năm 2015 và 2016.
Cựu bộ trưởng di trú liên bang Chris Alexander, trong chính phủ trước đây của thủ tướng Stephen Harper, cho biết ông đã nêu vấn đề này với bộ di trú Quebec, và tuy họ “thừa nhận có nhiều vấn đề, họ không sẵn sàng thực hiện bất kỳ thay đổi nào”.
Bộ trưởng di trú David Heurtel của Quebec cho biết sau đó Quebec đã thực hiện các bước để giữ chân nhiều di dân đầu tư hơn, trong đó có ưu tiên các ứng viên từ các nước nói tiếng Pháp và gởi đi các video và tài liệu khuyến khích sinh sống ở Quebec. (©Bản tiếng Việt của CanadaInfo.net)
Nhưng chừng đó vẫn chưa đủ để thay đổi cách nhìn của giới chỉ trích chương trình này.
Ian Young, ký giả đóng tại Vancouver của tờ Nam Hoa Tảo Báo (South China Morning Post) ở Hong Kong, là một quan sát viên dày dạn kinh nghiệm về các xu hướng di dân từ Trung Quốc tới Canada. Ông nói, “Chương trình Di dân Đầu tư Quebec là trò lừa đảo từ đầu tới cuối. Tôi nghĩ rằng tất cả những ai tham gia chương trình đều biết điều đó.”
“Tôi nghĩ rằng những người đó bao gồm các nhà hoạch định chính sách, những người tạo điều kiện thuận lợi cho chương trình và di dân.”
Nguồn: Radio Canada, 20/9/2018.
© Bản tiếng Việt của Canada Info.
